Νίκος Μάρτης
Πρώην Υπουργός
Εμπορική Nαυτιλία – Ορυκτός πλούτος
και το επιχειρηματικό δαιμόνιο των Ελλήνων
Ο Γκαστόν Τορν, Πρόεδρος της ΕΟΚ το 1981, ενόψει της εφαρμογής της συμφωνίας εντάξεως της Ελλάδας στην ΕΟΚ (τότε των 9), δήλωσε: «Η Ελλάδα μπαίνει στην ΕΟΚ με τρία πλεονεκτήματα: Την Εμπορική της Ναυτιλία, τον Ορυκτό της πλούτο και το επιχειρηματικό δαιμόνιο των Ελλήνων».
Τα τρία αυτά συγκριτικά πλεονεκτήματα τα υποβαθμίσαμε, με συνέπεια απώλεια εσόδων, απώλεια θέσεων εργασίας, αλλά και παράλληλα, μετά από αλλεπάλληλα σφάλματα, έχουμε σήμερα μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα και τεράστιο χρέος.
Εμπορική ναυτιλία
Η ελληνόκτητη εμπορική ναυτιλία είναι επί δεκαετίες η πρώτη στον κόσμο και αποτελεί το 50% του ευρωπαϊκού εμπορικού στόλου. Η εμπορική μας ναυτιλία μας προσφέρει μεγάλη παγκόσμια αίγλη, διάκριση και σημαντικό ποσοστό συναλλάγματος.
Η πλέον έγκυρη εφημερίδα του Λονδίνου για ναυτιλιακά έγραψε: «Η καρδιά της παγκόσμιας ναυτιλίας έγινε και υπάρχει χάρις στην ελληνική εμπορική ναυτιλία». Στον διεθνή ναυτιλιακό οργανισμό, που παρακολουθεί και ρυθμίζει κανόνες της παγκόσμιας ναυτιλίας, επικεφαλής είναι ο Έλληνας Υποναύαρχος Μητρόπουλος από το Γαλαξείδι [Άθρορ Γ. Σπαρτιώτη, Εφημερίδα ΕΣΤΙΑ, 19.2.2010].
Η ελληνική εμπορική ναυτιλία από την 1 Σεπτεμβρίου 1939, μόλις ο Χίτλερ επιτέθηκε στην Πολωνία και επακολούθησε ο Β΄ ΠΠ, τέθηκε με απόφαση της Ελληνικής Κυβερνήσεως στη διάθεση των συμμάχων, με συνέπεια γερμανικά υποβρύχια να βυθίζουν έκτοτε τα ελληνικά εμπορικά πλοία μόλις τα εντόπιζαν, χωρίς να τηρούν τους Διεθνείς κανόνες. Από τα 500 ελληνικά εμπορικά πλοία, βυθίστηκαν 374 φορτηγά και περισσότεροι από 2.000 ναύτες έχασαν τη ζωή τους.
Αυτό το μεγάλο πλεονέκτημα της εμπορικής μας ναυτιλίας, που θα έδινε στην Ελλάδα τον πρώτο λόγο σε διεθνείς φορείς, το υποβαθμίσαμε με τη κατάργηση του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας και την υπαγωγή του στο Υπουργείο Ανταγωνιστικότητας, που δημιουργήθηκε για να προωθήσει την ανταγωνιστικότητα κυρίως των προϊόντων μας στη διεθνή αγορά, ενώ η εμπορική μας ναυτιλία είναι ασυναγώνιστη στην Ευρώπη και τον κόσμο ολόκληρο.
Το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας καταργήθηκε και επί δικτατορίας από το 1971-1973 και συγχωνεύτηκε με το σχετικό Υπουργείο Συγκοινωνιών, αλλά ανασυστήθηκε. Ελπίζω ότι η σημερινή Κυβέρνηση, όπως θα έκανε κάθε Κυβέρνηση, θα επανιδρύσει το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, που αποτελούσε καύχημα μας και οι Έλληνες εφοπλιστές θα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της σημερινής δύσκολης οικονομικής καταστάσεως της πατρίδας μας. Υποβάθμιση της εμπορικής μας Ναυτιλίας αποτελεί παράλληλα και βαρύτατο πλήγμα για την Εθνική μας Οικονομία.
Το Ναυπηγείο Σκαραμαγκά ιδρύθηκε την περίοδο 1937-39 από το Πολεμικό μας Ναυτικό, με πρόγραμμα ναυπηγήσεως 12 Αντιτορπιλλικών και 2 Υποβρυχίως (Έκδοση 1939 του Janes Fighting Ships). Την άνοιξη του 1944 καταστράφηκε από Αμερικανικά και Βρετανικά βομβαρδιστικά. Το 1956 πωλήθηκε στον εφοπλιστή Σταύρο Νιάρχο και ανακαινίστηκε εκ βάθρων. Μέχρι το 1981 είχαν γίνει στο Ναυπηγείο επενδύσεις 172 εκατομμυρίων δολαρίων και είχε καταστεί διεθνώς διεθνώς ανταγωνιστικό. Στον εξοπλισμό του Ναυπηγείου περιλαμβάνονταν ευκολίες δεξαμενισμού πλοίων 200.000 αλλά και 500.000 τόνων. Στο Ναυπηγείο κατασκευάστηκαν τότε πολλά μεγάλα εμπορικά πλοία, 10 περιπολικά, 6 πυραυλάκατοι, 3 ρυμουλκά και πλωτοί γερανοί του ΟΛΠ και επισκευάστηκαν εκατοντάδες πλοία. Στις σχολές του Ναυπηγείου εκπαιδεύτηκαν 45.000 τεχνίτες, οι οποίοι πλαισίωσαν βιοτεχνίες και έκαναν δικές τους εργασίες. Στο Ναυπηγείο αναπτύχθηκε παράλληλα μεγάλη βιομηχανική μονάδα, όπου κατασκευάστηκαν οι σιδηρές κατασκευές του Διυλιστηρίου, του Αλουμινίου, του Εργοστασίου Ζαχάρεως και 4 εξέδρες για τα πετρέλαια της Θάσου. Το 1980, ενώ το Ναυπηγείο ανήκε ακόμη στον εφοπλιστή Νιάρχο, απασχολούσε 5.500 εργαζόμενους και έδινε δουλειές σε παράπλευρες βιομηχανίες ή βιοτεχνίες, που απασχολούσαν επί πλέον περί τους 4.000 εργαζόμενους. Μετά από απεργίες και στάσεις εργασίας που εκδηλώθηκαν το 1981, ο Νιάρχος υποχρεώθηκε να το εγκαταλείψει το Ναυπηγείο Σκαραμαγκά. Σήμερα οι εργαζόμενοι στο Ναυπηγείο μειώθηκαν στους 1.800, ενώ το Ναυπηγείο, που είχε περιέλθει σε Γερμανικές εταιρείες, μεταπωλήθηκε πρόσφατα σε κεφαλαιούχους του Περσικού Κόλπου.
Μεγάλο κίνδυνο για την ελληνική εμπορική ναυτιλία αποτελεί η ελαττωμένη προσέλκυση και προσέλευση Ελλήνων και τα πλοία χρησιμοποιούν αλλοδαπούς (Άρθρο Γ. Σπαρτιώτη «ΕΣΤΙΑ» 22-2-2010).
Ορυκτός πλούτος
Η Ελλάδα έχει νικέλιο, βωξίτες, ουράνιο, λευκόλιθο, χρώμιο, χρυσό, ασήμι, λιγνίτες, πετρέλαια (στην περιοχή της Καβάλας), γεωθερμία, μάρμαρα και διάφορα άλλα ορυκτά.
Σε άρθρο τους του 1978, οι FINANCIAL TIMES έγραψαν (Βιομηχανική Επιθεώρηση 1978, σελ. 257): «Όταν η Ελλάδα γίνει το δέκατο μέλος της ΕΟΚ, ο εκτεταμένος ορυκτός της πλούτος, θα εφοδιάσει την κοινή αγορά με μεγάλη ποσότητα πρώτων υλών, που θα συμβάλλουν στην εξασφάλιση ουσιαστικής αυτάρκειας της Κοινότητας ως προς πολλά προϊόντα.»
Το 1981 επισκέφθηκαν τη Μακεδονία 75 Γάλλοι δημοσιογράφοι, ενημερώθηκαν για τον Ορυκτό Πλούτο της Ελλάδας και έγραψαν σε γαλλικές εφημερίδες ότι: «Η Ελλάδα θα γίνει η μεταλλουργία της Ευρώπης».
Είναι γεγονός ότι με εξαίρεση το πετρέλαιο και τους γαιάνθρακες της Μεγάλης Βρετανίας, η χώρα μας είναι η πλουσιότερη χώρα της ΕΕ σε μεταλλεύματα οικονομικά εκμεταλλεύσιμα. Ορισμένα δε από αυτά είναι και στρατηγικής σημασίας (ουράνιο, νικέλιο, βωξίτης, χρώμιο). Τα εν λόγω αποτελέσματα, ήταν καρποί της δραστηριότητας της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, με πλήρη συμπαράσταση του κράτους. Μόνο στην Ελλάδα η δραστηριότητα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας χαρακτηρίζεται ως «πλουτοκρατία» και διώκεται.
Σε επίσκεψη εμπειρογνωμόνων του ΜΙΤ, ανέφεραν στον Ιωάννη Μπούτο, τότε αναπληρωτή Υπουργό Συντονισμού, ότι έμειναν έκπληκτοι από το υψηλό τεχνολογικό επίπεδο των ελληνικών μεταλλευτικών επιχειρήσεων, τον άρτιο εξοπλισμό των μονάδων τους και την επιχειρηματική διορατικότητα των φορέων.
Η κάθετη εκμετάλλευση του ελληνικού ορυκτού πλούτου είναι ικανή να κάνει την Ελλάδα οικονομικά και τεχνολογικά προηγμένη χώρα, με αξιόλογη θέση στην ΕΕ. Είναι απαραίτητη η συνεργασία με εξειδικευμένες επιχειρήσεις της ΕΕ, για το Know How και εξασφάλιση αγορών.
Πριν αναφερθώ περιληπτικά στον ορυκτό πλούτο που έχει η Ελλάδα, θα υπενθυμίσω ότι όταν το 1979 εκδηλώθηκε πολυετής πετρελαϊκή κρίση, όλες οι χώρες βοήθησαν τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν τις ζημίες που υπέστησαν. Στην Ελλάδα, από το 1981 και μετά ρίφθηκε το σύνθημα των κοινωνικοποιήσεων, με συνέπεια οι συνδικαλιστές με απεργίες και στάσεις εργασίας να κλείσουν επιχειρήσεις και ορυκτού πλούτου, τις οποίες τελικά, αφαίρεσαν από τους δημιουργούς τους.
ΟΡΥΚΤΑ
1) ΝΙΚΕΛΙΟ. Έχουν η Ελλάδα και η Φιλανδία (Ρωσοφιλανδικός Πόλεμος) και χρησιμοποιείται για την κατασκευή όπλων και βιομηχανικών προϊόντων. Ο Μποδοσάκης δημιούργησε τη Λάρυμνα και εισέπραττε σοβαρά ποσά, λόγω της στρατηγικής σημασίας του ορυκτού. Το νικέλιο της Ελλάδος έχει σίδηρο (σιδηρονικέλιο), αλλά ο Γενικός Διευθυντής της Λάρυμνας Καθηγητής κ. Μούσουλος εφεύρε μέθοδο διαχωρισμού του σιδήρου από το νικέλιο. Η μέθοδος που ονομάστηκε M.LAR (Μούσουλος–Λάρυμνα), πωλείται ως πατέντα και σήμερα σε ξένες χώρες.
2) ΒΩΞΙΤΕΣ. Πρώτη ύλη για το αλουμίνιο. Η Ελλάδα έχει μεγάλες ποσότητες βωξίτη. Εργοστάσιο αλουμινίου κατασκεύασε η ΠΕΣΙΝΕ. Τώρα είναι σε ελληνικά χέρια.
3) ΛΕΥΚΟΛΙΘΟΣ. Αποτελεί πρώτη ύλη για πυρότουβλα, για μεγάλους κλιβάνους, που λειτουργούν σε υψηλές θερμοκρασίες. Λευκόλιθος υπάρχει στη Χαλκιδική και στο Μαντούδι, όπου λειτούργησε ο Σκαλιστήρης Μονάδα παραγωγής πυρότουβλων άριστης ποιότητας και τα εξήγαγε στην Αγγλία και σε άλλες χώρες.
4) ΟΥΡΑΝΙΟ. Υπάρχει στη Λεκάνη Σερρών, στο Παρανέστι, στην Κερκίνη, στο Βαθύ Κιλκίς και στο Σύμβολο Όρος. Ομάδα επιστημόνων από τον ΟΗΕ ήρθε και έκανε έρευνες για ουράνιο. Σε επίσκεψη του εκ Σερρών καταγόμενου αειμνήστου Πρόεδρου της Δημοκρατίας Κων/νου Καραμανλή, που τον συνόδευσα ως Υπουργός Μακεδονίας-Θράκης στα Μαραμένα Σερρών, όπου έκανε έρευνα κλιμάκιο του ΟΗΕ, με επικεφαλής Καναδό, σε ερώτηση του Προέδρου στον Καναδό, ποια ήταν η γνώμη του για το ουράνιο της περιοχής των Σερρών, ο Καναδός απάντησε ότι: «Εάν αυτό βρισκόταν στον Καναδά, θα είχε πολλά λεφτά!».
5) ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ. Το 1973 μετά από γεωτρήσεις που άρχισαν το 1971, διαπιστώθηκαν εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα στον Πρίνο της Θάσου. Μετά από παραγωγικές γεωτρήσεις και ίδρυση χερσαίων εγκαταστάσεων γιά την άντληση και αποθήκευση του πετρελαίου, στις 23 Αυγούστου 1981 φορτώθηκε στο δεξαμενόπλοιο ΜΑΡΙΛΕΖΑ το πρώτο ελληνικό πετρέλαιο, αφού προηγήθηκε επεξεργασία γιά την αποθείωσή του. Ανατολικά της Θάσου, η εταιρεία Western Geophysia εκτέλεσε σειρά σεισμικών ερευνών για λογαριασμό της εταιρείας NAPL τα έτη 1970, 1971, 1972, 1973, 1974 και 1982, τα οποία εντοπίστηκαν ευνοϊκές τεκτονικές δομές πετρελαίου στις περιοχές Μπάμπουρα, Σταυρό και Λυδία.
Σε συνάντηση μου, με πρωτοβουλία μου, με τον δραστήριο Πρόεδρο Ματέι, της ιταλικής εταιρείας πετρελαίων ΕΝΙ, τον οποίο συνάντησα στο αεροδρόμιο των Αθηνών στο ταξίδι του προς το Ιράν και του πρότεινα συνεργασία, μου είπε ότι στο Ιόνιο Πέλαγος υπάρχουν αέρια και πετρέλαιο. Μου είπε ακόμη ότι, όταν επιστρέψει στην Ιταλία, θα συναντηθούμε για να προωθήσουμε τη συμφωνία. Στην επιστροφή του εφονεύθη σε αεροπορικό δυστύχημα, το οποίο θεωρήθηκε σαμποτάζ και το περιστατικό αυτό έγινε κινηματογραφική ταινία.
6) ΤΥΡΦΗ. 4 δισεκατομμύρια τόνοι διαπιστώθηκαν μετά από έρευνα του 1964 από τον διάδοχο μου της Ενώσεως Κέντρου στο Υπουργείο Βιομηχανίας Ζίγδη, στην πεδιάδα των Φιλίππων Καβάλας. Η τύρφη από εξέταση ειδικών και ξένων αποτελεί λίπασμα, που η απόδοση του θα ήταν μεγαλύτερη της αποδόσεως, αντί να χρησιμοποιείται για καύσιμο, όπως είπαν Έλληνες και ξένοι ειδικοί. Η Τύρφη των Φιλίππων χρησιμοποιήθηκε και από Εβραίους γιά την ανάμιξή της σε αμμώδεις εκτάσεις, τις οποίες μετέτρεψαν έτσι σε καλλιεργήσιμες. Εγκαταλείφθηκε τότε η ιδέα να χρησιμοποιηθεί η Τύρφη για ηλεκτρική ενέργεια και για λόγους περιβαλλοντολογικούς.
7) ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ. Στην περιφέρεια της Καβάλας διαπιστώθηκε δυνατότητα χρησιμοποίησης γεωθερμίας.
8) ΜΑΡΜΑΡΑ. Στη Θάσο υπάρχει το λευκότερο μάρμαρο του κόσμου και η Ελλάδα θεωρείται γιά την έκταση της, μία από τις πλέον μαρμαροφόρες περιοχές του κόσμου.
9) ΧΡΥΣΟΣ-ΑΣΗΜΙ. Το 1979 με εντολή του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο Καθηγητής Μούσουλος έκανε μελέτη μικτών θειούχων (Παγγαίο, Χαλκιδική, Θράκη, Λακωνία). Τη μελέτη ενέκριναν Άγγλοι και Γερμανοί ειδικοί.
Αρχές του 1981 ανακοινώσαμε την ίδρυση Μονάδας αξίας 500 εκατομμυρίων Δολαρίων στις εκβολές του Στρυμόνα, για την ετήσια παραγωγή 3 τόνων χρυσού και 150 τόνων ασημιού και άλλων προϊόντων. Τέλη Δεκεμβρίου 1981 επρόκειτο να ζητηθούν προσφορές για τον τεχνολογικό εξοπλισμό. Ο τότε Πρωθυπουργός Γ. Ράλλης, λόγω της μεγάλης επενδύσεως, ανέβαλε τη διαδικασία, για να αποφασίσει την επένδυση η Κυβέρνηση που θα προέκυπτε από τις επικείμενες εκλογές, τις οποίες κέρδισε το ΠΑΣΟΚ.
Στις 9 Νοεμβρίου 1982 ο τότε Υπουργός Εθνικής Οικονομίας, Γεράσιμος Αρσένης ανήγγειλε, ότι η Μεταλλουργική Μονάδα του Στρυμώνα θα αρχίσει να κατασκευάζεται στα μέσα του 1983.
Στις 4 Μαρτίου 1983 ο Διοικητής της ΕΤΒΑ Κουμπής ανήγγειλε την οριστική απόφαση της ΜΕΤΒΑ (εταιρεία που συνέστησε η ΕΤΒΑ) για την ίδρυση της Μονάδας Επεξεργασίας Μικτών Θειούχων με ύψος επενδύσεως 30 δισ. δρχ., συμμετοχή ΜΕΤΒΑ 80% και Ιδρύματος ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ 20%. Αρχές Ιουνίου 1983 περατώθηκε η σύνταξη των προδιαγραφών (3 τόμοι, σελ. 580), βάσει των οποίων θα προκηρύσσετο Διεθνής Διαγωνισμός κατασκευής του έργου.
Η μελέτη προέβλεπε:
1. Μονάδα Μολύβδου ετησίας δυναμικότητας 40.000 τόνων
2. Μονάδα ψευδαργύρου ετησίας δυναμικότητας 40.000 τόνων
3. Μονάδα φρύξης πυριτών και εξαγωγής αρσενικού ετησίας δυναμικότητας 160.000 τόνων
4. Μονάδα θειϊκού οξέος ετησίας δυναμικότητας 360.000 τόνων
5. Μονάδα φωσφορικού οξέως ετησίας δυναμικότητας 90.000 τόνων
6. Μονάδα ΑLF3 ετησίας δυναμικότητας 3.500 τόνων
7. Μονάδα καθαρισμού φρυγμάτων σιδηροπυρίτου
8. Μονάδα εξαγωγής χρυσού και αργυρού από τα φρύγματα σιδηροπυρίτου ετησίας δυναμικότητας 120.000 τόνων
9. Μονάδα καθαρισμού πολυτίμων μετάλλων ετησίας δυναμικότητας χρυσού 3 τόνων, αργυρού 150 τόνων
Έκτοτε δεν δόθηκε συνέχεια.
Στις εφημερίδες αιφνιδίως ανακοινώθηκε ότι προκρίθηκε η Μονάδα της Χαλκιδικής, για την παραγωγή 2 τόνων χρυσού ετησίως, χωρίς να δοθεί καμία εξήγηση γιατί εγκαταλείφθηκε η Μονάδα του Στρυμόνα.
Το ΙΓΜΕ (ΒΗΜΑ, 31.8.1985) ανακοίνωσε ότι εντόπισε 8.000 κιλά Χρυσού προσχωματικού:
· Άγιος Μανδήλιος 1.850 κιλά
· Μακροπόταμος 2.300 κιλά
· Χείμαρρος 2.350 κιλά
· Φιλιούρης 1.500 κιλά
Τον Οκτώβριο του 1981 είχαν φθάσει στην περιοχή των Σερρών μηχανήματα για το πλύσιμο άμμου (για δοκιμές) σε PILOT PLAN.
Χρυσός βάρους 1 τόνου και 300 κιλών, υπάρχει στην Τράπεζα της Ελλάδος από τον Γαλλικό Ποταμό.
Ελληνικό επιχειρηματικό δαιμόνιο
Το τρίτο πλεονέκτημα της Ελλάδας, που ανέφερε ο Γκαστόν Τορν, δηλαδή το επιχειρηματικό δαιμόνιο των Ελλήνων, που μόνο αυτό δημιουργεί πλούτο, θέσεις εργασίας και ενισχύει το κράτος, περιορίζεται από το 1981 κυρίως στους Έλληνες που ζουν στο εξωτερικό.
Το 1981 ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ έδωσε το σύνθημα των κοινωνικοποιήσεων και αμέσως άρχισαν οι συνδικαλιστές του ΠΑΣΟΚ και του ΚΚΕ απεργίες και στάσεις εργασίας, με συνέπεια την αφαίρεση των επιχειρήσεων από τους δημιουργούς τους.
Στις μεταλλευτικές και λοιπές επιχειρήσεις, που παρουσίασαν χρέη λόγω της κρίσεως του πετρελαίου το 1979 και το 1980, αντί να κινητοποιηθούν οι συνδικαλιστές προς το κράτος για να βοηθήσει τους επιχειρηματίες, όπως έγινε σε άλλες χώρες, επιχειρήσεις που μόνο στην Ελλάδα χαρακτηρίζοντο ότι ανήκουν στην «πλουτοκρατία», άλλες αφαιρέθηκαν από τους δημιουργούς και άλλες να ανέστειλαν τις εργασίες τους.
Το 1984 ήρθε Ιάπωνας ειδικός, γιά να μελετήσει τις συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα, προκειμένου να γίνουν επενδύσεις. Ο Ιάπωνας, μετά εκτεταμένη διερεύνηση της καταστάσεως, έδωσε 8 μήνες αργότερα συνέντευξη στον δημοσιογράφο Παπαναδρόπουλο και του είπε: «Έχετε τις χειρότερες εργασιακές συνθήκες της Ευρώπης». Έκτοτε κανένας Ιάπωνας δεν έκανε επενδύσεις στην Ελλάδα. Ουδείς στην Ελλάδα ασχολήθηκε με τη δήλωση του Ιάπωνα.
Εργοστάσιο Σόγιας στην περιοχή της Άρτας, μετά από στάσεις εργασίας που έκαναν συνδικαλιστές του ΠΑΣΟΚ και του ΚΚΕ, έκλεισε και τα μηχανήματα του μεταφέρθηκαν στη Μάλτα.
Το εργοστάσιο ελαστικών της Pirelli στην Πάτρα έκλεισε, διότι οι συνδικαλιστές δεν συμφώνησαν με τον Πρόεδρο της Pirelli να υποσχεθούν ότι δεν θα κάνουν επί δύο χρόνια απεργίες ή στάσεις εργασίας, προκειμένου να φέρει η Pirelli χρήματα για τον εκσυγχρονισμό των μηχανημάτων. Τα μηχανήματα του εργοστασίου μεταφέρθηκαν στην Τουρκία.
Στο εργοστάσιο μεταλλικών Επίπλων Τσαούσογλου, όταν ο ιδιοκτήτης μετέθεσε έναν ηλεκτρολόγο από ένα τμήμα σε άλλο, 400 εργαζόμενοι βγήκαν στην αυλή, διαμαρτυρόμενοι επί 40 ημέρες. Έτσι άρχισε η πτώση του επενδυτή Τσαούσογλου.
Στην τηλεόραση παρακολούθησα έρευνα του Διευθυντή της Καθημερινής, του δημοσιογράφου Παπαχελά για την κοινωνικοποίηση του Ξενοδοχείου Καρρά στη Χαλκιδική. Σε ερώτηση του Παπαχελά πότε άρχισαν οι οικονομικές δυσκολίες του Καρρά, η απάντηση ήταν όταν άρχισαν το 1982 στάσεις εργασίας του προσωπικού του ξενοδοχείου.
Από τα προαναφερόμενα παραδείγματα γίνεται προφανές, ότι η Ελλάδα έχει πλουτοπαραγωγικές πηγές, αρκεί να θελήσει να τις αναπτύξει.
