Οι ΗΠΑ και εμείς, μύθοι και πραγματικότητα

Του Αλέξανδρου Κωστόπουλου

Ποια είναι η χώρα που «αγαπάμε να μισούμε» ως λαός; Η χώρα της οποίας την εξωτερική πολιτική κατακρίνουμε χωρίς δεύτερη σκέψη και η αμετροέπεια αποτελεί το βασικό συστατικό που χαρακτηρίζει την εικόνα που έχουμε για αυτήν; Αναμφίβολα οι ΗΠΑ. ʼλλοτε δίκαια και άλλοτε άδικα, οι ΗΠΑ είναι η χώρα που διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στα τεκταινόμενα στη Ανατολική Μεσόγειο, κυρίως δε σε ότι αφορά στις ελληνοτουρκικές σχέσεις τα τελευταία πενήντα χρόνια. Και είναι ακριβώς αυτό το κομμάτι που γέννησε έναν ιδιόμορφο τύπο αντιαμερικανισμού στην Ελλάδα.

Ωστόσο, σήμερα, μοιάζει να πνέει ένας νέος άνεμος στις διμερείς σχέσεις. Ένας άνεμος που ξεκίνησε με την εκλογή στο ύπατο αξίωμα των ΗΠΑ, του Μπαράκ Ομπάμα. Ο νέος πρόεδρος δημιούργησε προσδοκίες ανά τον πλανήτη για μια αλλαγή σελίδας στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Προσδοκίες που όπως ήταν φυσικό αφορούν και τα καίρια ζητήματα της ελληνικής διπλωματίας. Ιδίως σε μια χρονική στιγμή που και η Ελλάδα προχώρησε σε μια δική της σχεδόν σαρωτική αλλαγή σελίδας.


Εύλογα, γεννάται λοιπόν το ερώτημα μήπως ήλθε η ώρα να κάνουμε μία γενικότερη θεώρηση και ίσως αναθεώρηση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων, πέρα από τους μύθους ή το παρελθόν, θέτοντάς τες σε νέες βάσεις; Ταυτόχρονα, οφείλουμε να επανεξετάσουμε και το ευρύτερο θέμα των διεθνών σχέσεων και στρατηγικών συμφερόντων στη περιοχή μας. Ας μην ξεχνάμε όσα ακούστηκαν για τις πρόσφατες επιτυχίες της Τουρκικής διπλωματίας και το «σκοτεινό ρόλο» της Αμερικής. Τα όσα ειπώθηκαν σχετικά με το εάν η προσέγγιση με τη Ρωσία στο ζήτημα των αγωγών ήταν ορθή, όχι τόσο σε σχέση με το πραγματικό οικονομικό συμφέρον αλλά περισσότερο με το ενδεχόμενο να κλονιστεί η θέση της Αμερικής στην γεωστρατηγική εξίσωση των Βαλκανίων με ότι αυτό θα επέφερε στα ελληνικά συμφέροντα.



Είναι όμως αυτή η στάση που πρέπει να έχουμε απέναντι στις διεθνείς σχέσεις ή στην όποια αμερικανική εξωτερική πολική; Μήπως για μία ακόμη φορά δίνουμε λάθος απαντήσεις σε λάθος ερωτήματα. Η απάντηση ίσως βρίσκεται στο γεγονός ότι στη Ελλάδα λησμονούμε συχνά ότι εκείνο που κινητροδοτεί μία χώρα στο διεθνές διπλωματικό στερέωμα και δη, μία μεγάλη δύναμη όπως οι ΗΠΑ, δεν είναι ο συναισθηματισμός αλλά τα εθνικό συμφέρον.



Με δεδομένο, δε, ότι στη περίπτωση των ελληνο-αμερικανικών σχέσεων έχουμε να κάνουμε με χώρες που τις διέπουν ιστορικοί και πολυδιάστατοι δεσμοί φιλίας, συνεργασίας και συμμαχίας, θα έλεγα ότι τέτοιου είδους μανιχαϊστικές αντιλήψεις είναι αναχρονιστικές και ενδεχομένως επικίνδυνες. Επιπρόσθετα, οφείλουμε να εξετάσουμε τα δομικά συμφέροντα της χώρας μας και πως αυτά είτε δεν τα έχουμε αξιοποιήσει ή η αξιοποίησή τους ήταν προς εντελώς λάθος κατεύθυνση.



Ας πάρουμε για παράδειγμα το ελληνικό λόμπυ στην Αμερική του οποίου η σημερινή κατάσταση του, μόνο μοχλό εξυπηρέτησης των εθνικών μας συμφερόντων δεν θυμίζει. Κατακερματισμός, προσωπικές ατζέντες, πολυδιάσπαση στόχων και έλλειψη σαφούς και συντονισμένης στρατηγικής είναι η εικόνα που το χαρακτηρίζει. Αντίστοιχα, οφείλουμε να επαναχαράξουμε τη στρατηγική προώθησης της χώρας μας από τους εκάστοτε κυβερνητικούς φορείς. Προσωπικές επιδιώξεις προβολής ή και ψηφοθηρίας είχαν τόσα χρόνια ως αποτέλεσμα επιπόλαιες, χωρίς στόχευση ενέργειες με μηδενική τις περισσότερες φορές πολιτική, επιχειρηματική ή έστω επικοινωνιακή κεφαλαιοποίηση.
Αν ανατρέξουμε στο παράδειγμα του τουρισμού, την για πολλούς βαριά εθνική βιομηχανία, αναρωτιέται κανείς γιατί δεν έχουμε κάνει τις απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να προσελκύσουμε στη χώρα μας τους ομογενείς ή τους τόσους φιλέλληνες; Γιατί δεν αναπτύσσουμε στοχευόμενες δράσεις προβολής του τουρισμού σε ειδικά κοινά που επηρεάζουν και διαμορφώνουν την τουριστική κίνηση από τις ΗΠΑ; Γιατί δεν δαπανούμε τους λιγοστούς πόρους στο να φέρουμε διαμορφωτές των τάσεων στη χώρα μας και να δομήσουμε ένα δίκτυο αποτελεσματικών πρεσβευτών με πολλαπλές υπεραξίες; Γιατί δεν στηρίζουμε τέλος τους Έλληνες επιχειρηματίες του τουρισμού ώστε να βγουν και να πουλήσουν το προϊόν τους και αντ’ αυτού στέλνουμε τους Υπουργούς τουρισμού σε πολυτελή ταξίδια.



Τα παραδείγματα είναι πολλά. Από τη προσέλκυση επενδύσεων και τις εξαγωγές, μέχρι το πολιτισμό και τη παιδεία, η χώρα μας κινείται δυστυχώς με ένα τρόπο που την απομονώνει, καταπνίγοντας τις όποιες προοπτικές υπάρχουν στην άλλη πλευρά του ατλαντικού.

Μήπως η λάθος εικόνα και αντίληψη που έχουμε για τις Ηνωμένες Πολιτείες μας εμποδίζει να σκεφτούμε ορθολογικά; Μήπως υπάρχει ακόμη η αντίληψη ότι μας χρωστάνε κάτι; Ας σκεφτούμε καλύτερα. Ας δούμε τι ευκαιρίες «κρύβουν» οι Ηνωμένες Πολιτείες για τη χώρα μας και ας τις κεφαλαιοποιήσουμε με δυναμισμό, συνέπεια και σοβαρότητα. Με ρεαλιστική διάθεση, χωρίς αγκυλώσεις και βαρίδια. Με γνώμονα να ανακαλύψουμε και να διαμορφώσουμε τις ευκαιρίες και όχι ψάχνοντας να βρούμε εχθρούς ή δικαιολογίες για τις δικές μας αστοχίες ή αδυναμίες.

Η νέα κυβέρνηση οφείλει και μπορεί να ξεπεράσει δογματισμούς και παρωχημένες αντιλήψεις, τη στιγμή που οι τρέχουσες οικονομικές συνθήκες δεν επιτρέπουν άλλες χαμένες ευκαιρίες.
Γράφει ο/η Greek American News Agency