Μια σύντομη ιστορία του αμερικανικού δολαρίου

Στις 6 Ιουλίου του 1785 οι Αμερικανοί αποφάσισαν να ορίσουν ως νομισματική τους μονάδα το δολάριο. Επί μισό αιώνα και περισσότερο το δολάριο αποτέλεσε αναμφισβήτητα το κυρίαρχο νόμισμα στον πλανήτη. Σήμερα, εξακολουθεί να θεωρείται το ισχυρότερο νόμισμα στο κόσμο, αν και πλέον αμφισβητείται ανοιχτά η κυριαρχία του από το ευρώ.

Η ιστορία του δολαρίου περιλαμβάνει πολλές χώρες, σε διαφορετικές ηπείρους ενώ η λέξη προέρχεται από το γερμανικό Thaler (συντομογραφία του Joachimsthaler), το νόμισμα που χρησιμοποιήθηκε από το 16ο αιώνα στη Βοημία. Από τη λέξη τάλερ προέρχεται μάλιστα και το ελληνικό «τάλιρο».

Η λέξη δολάριο αναφερόταν αρχικά σε διάφορα νομίσματα χωρών της Κεντρικής Ευρώπης αλλά και ακόμα και στο ισπανικό πέσο και το πορτογαλικό ριάλι. Τα τελευταία ήταν μεγάλα ασημένια νομίσματα με όμοιο βάρος και επεξεργασία και κυκλοφορούσαν ευρέως στις βρετανικές αποικίες της Βόρειας Αμερικής, λόγω της έλλειψης επίσημων βρετανικών νομισμάτων. Έτσι, όταν οι Αμερικανοί κέρδισαν την ανεξαρτησία τους, το 1776, με πρωτοβουλία του Τόμας Τζέφερσον και απόφαση του Κογκρέσου, προτίμησαν να υιοθετήσουν την ονομασία «δολάριο» για τη νομισματική τους μονάδα, αντί της διατήρησης της βρετανικής λίρας. Ήταν η πρώτη φορά που ένα κράτος υιοθετούσε το δεκαδικό νομισματικό σύστημα.

Έως το 1862 κυκλοφόρησαν μονάχα νομίσματα δολαρίου, καθώς οι Αμερικανοί ήταν δύσπιστοι προς τα χαρτονομίσματα, λόγω της διαρκούς τους υποτίμησης κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας. Έτσι, η κυβέρνηση του νεοσύστατου κράτους, αποφάσισε την κοπή μονάχα νομισμάτων. Το 1862, εν μέσω του Εμφυλίου Πολέμου, το Κογκρέσο αποφάσισε να τυπώσει το πρώτο χαρτονόμισμα. Ως το 1975 το δολάριο είχε αντίκρισμα σε ασήμι ή χρυσό, ενώ σήμερα είναι μόνο λογιστικό χρήμα και διαπραγματεύεται ελεύθερα, ακολουθώντας τους κανόνες της προσφοράς και ζήτησης.

Σε κανονική κυκλοφορία υπάρχουν κέρματα με ονομαστική αξία 1¢ (Cent, γνωστό και ως Penny), 5¢ (Nickel), 10¢ (Dime), 25¢ (επισήμως «τέταρτο του δολαρίου», Quarter Dollar, ή απλά Quarter), 50¢ (μισό δολάριο, σπάνιο) και $1 (δολάριο, επίσης σπάνιο). Επίσης κυκλοφορούν χαρτονομίσματα των $1, $2 (σπάνιο), $5, $10, $20, $50 και $100. Χαρτονομίσματα με ονομαστική αξία άνω των $100 ($500, $1.000, $5.000, $10.000 και $100.000) δεν έχουν πλέον αντίκρισμα. Τα χαρτονομίσματα των 500, 1.000, 5.000 και 10.000 δολαρίων έπαψαν να τυπώνονται από το 1946 ενώ το χαρτονόμισμα των 100.000 τυπώθηκε για πρώτη και τελευταία φορά κατά το Μεγάλο Κραχ της δεκαετίας του '30.

Η διάσημη όψη του δολαρίου

Στα δολάρια εκτός από πορτρέτα των αποθανόντων προέδρων της χώρας, τυπώνονται και διάφορα σύμβολα και φράσεις που αντιπροσωπεύουν τις αξίες του αμερικανικού έθνους. Στο χαρτονόμισμα του ενός δολαρίου, στη μία πλευρά διακρίνεται η σφραγίδα του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ. Στην κορυφή της σφραγίδας απεικονίζεται ένας ζυγός, ο οποίος συμβολίζει την επιδίωξη για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς. Στο κέντρο υπάρχει το «Τ» των ξυλουργών, ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται για να κόβει σε δύο ίσα μέρη και από κάτω βρίσκεται το «Κλειδί του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ».

Στην άλλη όψη του χαρτονομίσματος υπάρχουν δύο κύκλοι, οι οποίοι από κοινού συνιστούν τη «Μεγάλη Σφραγίδα των ΗΠΑ». Στον αριστερό κύκλο απεικονίζεται μια ημιτελής πυραμίδα, η οποία συμβολίζει το ανολοκλήρωτο έργο των ΗΠΑ. Αντί κορυφής, η πυραμίδα φέρει το φωτισμένο «Μάτι της Θείας Πρόνοιας», το οποίο αποκρυφιστές συνδέουν με τη μυστικιστική οργάνωση των Πεφωτισμένων (Illuminati). Επίσημα, το μάτι είναι σύμβολο του Θείου και αντανακλά το «πιστεύω» του Βενιαμίν Φραγκλίνου, ότι μια ομάδα ανθρώπων, με τη βοήθεια του Θεού, μπορεί να καταφέρει τα πάντα. Πάνω από το μάτι αναγράφεται η λατινική φράση «ANNUIT COEPTIS», που μεταφράζεται ως «Ο Θεός ευνοεί το έργο μας». Κάτω από την πυραμίδα υπάρχει η φράση «NOVUS ORDO SECLORUM», η οποία σημαίνει «Μια νέα τάξη πραγμάτων έχει αρχίσει». Ο αριθμός 1776 ο οποίος αναγράφεται στη βάση της πυραμίδας (με λατινικά ψηφία), αναφέρεται στο έτος κατά το οποίο οι Αμερικανοί κήρυξαν την ανεξαρτησία τους.

Στο δεξιό κύκλο απεικονίζεται η σφραγίδα του Προέδρου των ΗΠΑ. Σε αυτόν κυριαρχεί η φιγούρα ενός φαλακρού αετού, σύμβολο της νίκης, το οποίο εκ φύσεως δεν φέρει στέμμα. Στο ράμφος του κρατάει ένα λάβαρο με τη λατινική επιγραφή «E PLURIBUS UNUM», που σημαίνει «Από τα πολλά προκύπτει ένα», συμβολίζοντας τις πολλές εθνότητες των ΗΠΑ που συνθέτουν το αμερικανικό έθνος.

Μπροστά από τον αετό εμφανίζεται μια ασπίδα που συμβολίζει την ικανότητα της χώρας να σταθεί μόνη της απέναντι στους εχθρούς της. Ο αετός κραδαίνει με τα νύχια του από τη μία ένα κλαδί ελιάς, που δείχνει ότι η χώρα επιθυμεί την ειρήνη, και από την άλλη 13 βέλη, που συμβολίζουν την ετοιμότητα των ΗΠΑ να πολεμήσουν για να προασπίσουν την ειρήνη. Πάνω από τον φαλακρό αετό απεικονίζεται το άστρο του Δαβίδ με 13 άστρα, που αντιπροσωπεύουν τις 13 αρχικές πολιτείες των ΗΠΑ.

Η προέλευση του συμβόλου «$»

Το παγκοσμίως γνωστό σύμβολο του δολαρίου, το $, είναι νεότερο του ίδιου του νομίσματος και είναι πολλές οι θεωρίες σχετικά με την προέλευσή του. Μία από τις πιο δημοφιλείς θεωρίες είναι αυτή που υποστηρίζει ότι προέρχεται από τα αρχικά των ΗΠΑ, USA, με τις δυο κάθετες του γράμματος U να τέμνουν το S. Ωστόσο, η πιο ευρέως αποδεκτή θεωρία είναι αυτή που θέλει το σύμβολο $ να προέρχεται από το ισπανικό πέσο (peso). Η συντομογραφία του πέσο ήταν απλά το γράμμα «P», όπου στον πληθυντικό λάμβανε πάνω δεξιά ένα μικρό «s». Σύμφωνα με τη θεωρία, η συντομογραφία αυτή απλοποιήθηκε διατηρώντας μονάχα την κάθετη γραμμή από το Ρ και μεγεθύνοντας το S, πλέον πάνω στην κάθετο.

Το σύμβολο ενίοτε φέρει δύο κάθετες, κάτι που μπορεί να οφείλεται στις δυο πύλες που είχε χαραγμένο επάνω του το ισπανικό πέσο, συμβολίζοντας έτσι τις Ηράκλειες Στήλες και τους άγνωστους κόσμους που βρισκόταν πέρα από αυτές. Οι δύο κάθετες γραμμές του δολαρίου συμβολίζουν τη σταθερότητα του νομίσματος, όπως συμβαίνει με τις οριζόντιες γραμμές στα σύμβολα του Ευρώ (€) και του Γιέν (¥).

Ωστόσο υπάρχει και μια πιο σκοτεινή εκδοχή, η οποία θέλει το σύμβολο $ να προέρχεται από το αρχικό γράμμα της λέξης slave (σκλάβος) και ένα καρφί, καθώς οι σκλάβοι αποτελούσαν μέσο καταμέτρησης πλούτου, πριν την υιοθέτηση του δολαρίου.
http://36dimotiko.blogspot.com/
Πηγές: University of Exeter, Wikipedia.org