Το ιστορικό των κρίσεων με την Τουρκία

4 Αύγουστος 2009

Πόσο κοντά στη σύγκρουση είμαστε άραγε;

Η ιστορία δεν είναι ούτε παλιά αλλά ούτε και καινούργια. Ελλάδα και Τουρκία έχουν βρεθεί στο παρά πέντε πριν από πόλεμο τουλάχιστον τρεις φορές, με αίτιο την διαφωνία τους γύρω από την έρευνα και εκμετάλλευση του Αιγαίου.
Η Τουρκία επιμένει σταθερά στην άποψή της να εκμεταλλευθεί κοιτάσματα (ένα βρει) που υπάρχουν μέσα σε Ελληνικά χωρικά ύδατα (δηλαδή ανήκουν στην Ελλάδα) και η πρόσφατη απόφαση (τον Ιούλιο του 2008) του τουρκικού κοινοβουλίου να παραχωρήσει άδεια ερευνών στην τουρκική κρατική εταιρεία ερευνών πετρελαίου, αποτελεί τουλάχιστον κόλαφο για την Ελληνική εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Καραμανλή, η οποία απλώς παρακολουθεί τις εξελίξεις χωρίς να έχει καν παρέμβει και να αναφερθεί στο αυτονόητο, δηλαδή πως είναι αδύνατον το τουρκικό κοινοβούλιο να αδειοδοτεί για έρευνες σε Ελληνικές περιοχές!
1973: Πρώτες προστριβές
Το Νοέμβριο του 1973 και αφού η Ελλάδα είχε ήδη ανακαλύψει την ύπαρξη κοιτασμάτων πετρελαίου στη θαλάσσια περιοχή της Θάσου, η τουρκική κυβέρνηση παραχώρησε στην κρατική εταιρεία πετρελαίου δικαίωμα εκμετάλλευσης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην υφαλοκρηπίδα περιοχών του βορειοανατολικού και κεντρικού Αιγαίου.
Στις 18 Ιουλίου 1974 παραχώρησε ανάλογο δικαίωμα και για το βόρειο, κεντρικό και νοτιοανατολικό Αιγαίο, διεκδικώντας με τον τρόπο αυτό την αποκλειστικότητα στη μισή περίπου υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου! Η Τουρκία αρνήθηκε να υπογράψει τη Σύμβαση της Γενεύης του 1958, για το Δίκαιο της θάλασσας, η οποία μεταξύ άλλων ρύθμιζε το καθεστώς της υφαλοκρηπίδας 5 των νησιών.
Από την πλευρά της, η Ελλάδα αναζήτησε τρόπους για την ειρηνική διευθέτηση της διαφοράς, στη βάση των ορισμών του διεθνούς δικαίου. Ετσι, στις 27 Ιανουαρίου 1975, η ελληνική κυβέρνηση πρότεινε τη σύνταξη συνυποσχετικού για την παραπομπή της διαφοράς στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Η Αγκυρα στις 6 Φεβρουαρίου αποδέχτηκε κατ' αρχήν την ελληνική πρόταση. Το φθινόπωρο του 1975, από την ανταλλαγή ρηματικών διακοινώσεων φάνηκε ότι η Τουρκία επεδίωκε διμερείς διαπραγματεύσεις, όπου θα επιχειρούνταν πολιτική διευθέτηση, πέραν των ορισμών του διεθνούς δικαίου.
1976: «Βυθίσατε το Χόρα»
Την άνοιξη του 1976, η Ελλάδα και οι ΗΠΑ κατέληξαν σε «Κείμενο Αρχών», που μεριμνούσε για τη διατήρηση της ισορροπίας δυνάμεων στο Αιγαίο, καθώς όριζε ότι η αμερικανική στρατιωτική βοήθεια προς την Ελλάδα και την Τουρκία θα διατηρούνταν στα επίπεδα του 7 προς 10 αντίστοιχα. Η Τουρκία αντέδρασε με δηλώσεις του Ντεμιρέλ για «επεκτατικές βλέψεις» της Ελλάδας. Κατά τη διάρκεια της σχετικής συζήτησης στη Βουλή, ο Καραμανλής διατύπωσε προς την Τουρκία πρόταση για σύναψη «Συμφώνου μη Επιθέσεως». Από την πλευρά της η Άγκυρα αντέδρασε αρνητικά.
Η στάση της Τουρκίας δεν ήταν άσχετη και με την πρόθεσή της να δημιουργήσει τετελεσμένα στο Αιγαίο. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 1976, το τουρκικό ωκεανογραφικό «ΜΤΑ SISMIK Ι», γνωστό ως «Χόρα», επιχειρούσε έρευνες για τον εντοπισμό πετρελαίου στις επίμαχες περιοχές της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου.
Η κρίση του 1987.
Η κρίση του Μαρτίου 1987 άρχισε με την τουρκική πρόθεση έρευνας (με το σκάφος «Πίρι Ρέις») για υδρογονάνθρακες σε υποθαλάσσια περιοχή του Αιγαίου, η οποία θεωρείται ελληνική υφαλοκρηπίδα. Οι δύο χώρες προχώρησαν σε στρατιωτικές προετοιμασίες για ένοπλη σύγκρουση. Ο Ελληνας ΥΠΕΞ, Κάρολος Παπούλιας μετέβη στη Σόφια για διαβουλεύσεις σε μία ελληνική προσπάθεια να καταδειχθούν οι ενδεχόμενες ευρύτερες επιπτώσεις ενός ελληνοτουρκικού πολέμου. Το ενδεχόμενο αυτό, με επιπτώσεις στις τουρκικές προοπτικές για είσοδο στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, ανάγκασε τον Τούρκο πρωθυπουργό να αναστείλει τις σεισμογραφικές έρευνες του "Πίρι Ρέις» στις επίμαχες περιοχές. Η Ελλάδα κατάφερε να ματαίωσε ι την τουρκική έρευνα.
Έναν μήνα μετά την κρίση δεν πέταξε ούτε ένα τουρκικό αεροσκάφος στο Αιγαίο.

ΠΗΓΗ