Το Μεγάλο Παιχνίδι

Αν πάψουμε για λίγο να παρατηρούμε τα πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά φαινόμενα στη χώρα μας από τη μικροκλίμακα της καθημερινότητας αλλά προσπαθήσουμε έστω και για λίγο να τα προβάλλουμε σε ένα μεγαλύτερο καμβά, θα εκπλαγούμε από το αποτέλεσμα. Η Ελλάδα κατά την πρόσφατη ιστορία της διήλθε από δύο μεγάλα κανάλια εσωτερικής αναδιανομής του πλούτου, και αναφέρομαι στην χρηματιστηριακή "φούσκα" στα τέλη της δεκαετίας του '90 και στη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Ταυτόχρονα, οι μεγάλες εισροές χρήματος προήλθαν από δύο κύριες πηγές: τα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τον εξωτερικό δανεισμό. Σε αυτούς τους δύο μεγάλους στρατηγικούς πυλώνες διανομής και εισροής χρήματος δομήθηκε ολόκληρο το σύγχρονο ελληνικό σύστημα.
Από τη μια μεριά εισερχόταν χρήμα - δανεισμένο ή ευρωπαϊκό - κι από την άλλη διανεμόταν μέσω "πολιτικής" εποπτείας και ευθύνης σε δύο κύριους αποδέκτες: το Κράτος και τους ιδιώτες. Το Κράτος "απολάμβανε" το δανεισμένο χρήμα ενώ ο ιδιωτικός τομέας - στην πλειοψηφία του - "απορροφούσε" το "υγιές" ευρωπαϊκό. Συνοψίζοντας, στην Ελλάδα διοχετεύθηκε δυσανάλογα μεγάλη ρευστότητα για τις πραγματικές δυνατότητες της οικονομίας της, και όντως η χώρα εμφάνισε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης σε εποχές "παχέων αγελάδων", η ρευστότητα όμως αυτή - κυρίως μέσω Χρηματιστηρίου και Ολυμπιακών - παροχετεύτηκε κατά μείζονα λόγο σε ορατές και αόρατες "μαύρες τρύπες". Το αποτέλεσμα είναι ορατό: ένα υπερδανεισμένο Κράτος, κι ένας ιδιωτικός τομέας που αναπτύχθηκε συμβιώνοντας με την πολιτική εποπτεία προκειμένου να εξασφαλίζει, για το δικό του όφελος, την ομαλή ροή ευρωπαϊκού χρήματος.
Γεωπολιτικά, δανεισμός σε ευρώ σημαίνει πολύ απλά στενή προσκόλληση και εξάρτηση από τον γαλλο-γερμανικό άξονα, του οποίου το κύριο χρηματοοικονομικό εργαλείο είναι το κοινό νόμισμα. Τριγμοί στον γαλλο-γερμανικό άξονα, προκαλούν σεισμικές δονήσεις στην περιφέρεια μέρος της οποίας αποτελεί και η χώρα μας. Αποτελέσματα της γεωπολιτικής αστάθειας, η οποία επικουρείται σημαντικά από την οικονομική κρίση, τα βλέπουμε πολύ έντονα στη γειτονιά μας, μέσω του ζητήματος των Σκοπίων, της επανάκαμψης της τουρκικής επιθετικότητας και της έκρηξης της λαθρομετανάστευσης, τουλάχιστον σε ό,τι μας αφορά. Η ευρωζώνη αδυνατεί να "προστατεύσει" τις επενδύσεις της γιατί ας μην λησμονούμε ότι η υπερδανεισμένη Ελλάδα δεν είναι παρά μια επένδυση σε ευρώ, από οικονομική άποψη.
Με το παραπάνω πρίσμα, δεν πρέπει να μας εντυπωσιάζει το γεγονός ότι οι τρεις οίκοι αξιολόγησης (Fitch, S&P, Moody's)- μέρος του αγγλοσαξωνικού, διάβαζε ΗΠΑ και Μ. Βρετανία, οικονομικού κατεστημένου - "επιτίθενται" στο ευρώ, στους γαλλο-γερμανούς δηλαδή, απαξιώνοντας τον πιο "αδύναμο κρίκο" του άξονα, την ελληνική οικονομία και μέσω αυτού τον πυρήνα του πιο φιλόδοξου γεωπολιτικού πειράματος του 20ου αιώνα: την ενωμένη Ευρώπη. Ίσως έτσι εξηγείται και η θέση Ευρωπαίων παραγόντων που θέλει να μην τίθεται θέμα πτώχευσης της Ελλάδας, η οποία αποτελεί και μόνο το 3% του Ευρωπαϊκού ΑΕΠ.
Κι αν με το "μοντέλο της Ιρλανδίας" η "επίθεση" στο ευρώ δεν είχε πολύ μεγάλη επιτυχία, ακριβώς γιατί οι Ιρλανδοί ευθυγραμμίστηκαν με τις μονεταριστικές επιταγές της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας, η περίπτωση της Ελλάδας είναι πολύ διαφορετική. Όπως προαναφέραμε Κράτος και ιδιώτες - κατά το ελληνικό μοντέλο - βρίσκονται σε στενότατη σχέση μεταξύ τους και όλοι μαζί εξαρτώνται άμεσα από την εισαγόμενη - δανεισμένη ή υγιή - ρευστότητα. Δεν υπάρχει ο ισχυρός μοχλός ώστε όταν ο ένας από τους δύο πόλους - Κρατικός και ιδιωτικός τομέας - υποφέρει ο άλλος να τον ενισχύσει. Συνεπώς, έχουν δημιουργηθεί τουλάχιστον οι προϋποθέσεις μιας "ελληνικής οικονομικής φούσκας" όπου μια οικονομία - μικρού μεγέθους στο ευρωπαϊκό περιβάλλον - υπερδανείσθηκε και υπερχρηματοδοτήθηκε, με "ενέχυρο" τους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης για μια περίοδο, στην πραγματικότητα όμως δανειζόμενος και χρηματοδοτούμενος ήταν ταυτόσημοι και ωσαύτως το υγιές χρήμα "κάηκε" στην τρύπα του δανεισμού. Με πιο απλά λόγια, ο ίδιος άνθρωπος - η Ευρώπη - δάνειζε τον πατέρα, το ελληνικό Κράτος, και χρηματοδοτούσε το γιο, τις ελληνικές επιχειρήσεις αλλά και τα δύο ποσά κατέληγαν σε κοινό - ελλειμματικό εν προκειμένω- ταμείο. Με τον τρόπο όμως που τα μοίραζαν τα χρήματα πατέρας και γιος - μέσω της "παράξενης" αναδιανομής που λέγαμε πριν - πάντοτε κατέληγαν στην "άσωτη ζωή"!
Αν η παραπάνω θεώρηση των πραγμάτων είναι ορθή, τότε η ευρύτερη εικόνα προβαλλόμενη στο μέλλον για τη χώρα μας μάλλον διαγράφεται ακόμη πιο ομιχλώδης. Αν όντως η Ελλάδα βρέθηκε στη δίνη ενός μεγάλου γεωπολιτικού παιχνιδιού, με οικονομικές προεκτάσεις, και όχι το ανάποδο, τότε το "σκιώδες" εναλλακτικό πολιτικό σύστημα που τελεί σε αναμονή στην παρούσα φάση και συνοψίζεται στα πρόσωπα των κ. Μπακογιάννη, Βενιζέλου και ίσως και του κ. Αλαβάνου, να κληθεί να βγει από την εφεδρεία στο ορατό μέλλον και να αναλάβει τη διαχείριση των πραγμάτων, υπό συνθήκες δυσμενέστερες των τρεχόντων. Είναι εντυπωσιακό πάντως, σε κάθε περίπτωση, πόσο "συμμετρικά" εξελίχθηκαν τα γεγονότα και στα δύο μεγάλα κόμματα ώστε να παραχθούν παρόμοια πολιτικά φαινόμενα με κατοπτρική ομοιότητα. Ελπίζουμε η κατοπτρικότητα να μην παρακολουθήσει άλλες παλαιότερες και όχι τόσο ευχάριστες στιγμές της ιστορίας μας.

ΤΥΧΑΙΟΣ