Γράμμα προς Υποψήφιο Πρύτανη: Open e-learning 2.0 και Ελληνικό Πανεπιστήμιο

Αξιότιμε Κύριε Καθηγητά,

Με αφορμή την υποψηφιότητά σας για το αξίωμα του Πρύτανη, σας κοινοποιώ μερικές σκέψεις και συναφή ερωτήματα, επιθυμώντας να πληροφορηθώ τις απόψεις σας για την αξιοποίηση της εκπαιδευτικής τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιό μας.

Η βασική πρόταση

Σύμφωνα με τον Πρωθυπουργό, «το ελληνικό πανεπιστήμιο όπως το ξέραμε έχει κλείσει τον κύκλο του» [1]. Ο τομέας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από έντονες αντιφάσεις, δυσχέρειες και προοπτικές. Τα Ελληνικά Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα εάν αποκτήσουν εξωστρεφή προσανατολισμό έχουν την ευκαιρία με έξυπνες στρατηγικές να μετασχηματιστούν σε καινοτόμα κέντρα μάθησης με ανταγωνιστικές υπηρεσίες υψηλής ποιότητας και αριστείας, πόλοι έλξης για σπουδαστές από όλο τον κόσμο αξιοποιώντας τους διαχρονικά άριστες διπλωματικούς και πολιτιστικούς δεσμούς του Ελληνισμού.

Η τέλεια καταιγίδα

Η συγκυρία για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι μοναδική. Από τη μία χρηματοδοτικά εργαλεία όπως το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) παρέχουν -για περατό χρονικό διάστημα- εργαλεία για την ταχεία ανάπτυξη καινοτόμων, αποτελεσματικών υπηρεσιών και την υλοποίηση των στρατηγικών στόχων. Παράλληλα, η εξέλιξη της εκπαιδευτικής τεχνολογίας με την παράλληλη ωρίμανση των εργαλείων εκπαίδευσης εξ’ αποστάσεως και συνεργατικής, κοινωνικής μάθησης (collaborative social learning) επιτρέπουν τον ευέλικτο σχεδιασμό και εφαρμογή καινοτόμων παιδαγωγικών μεθόδων υβριδικής μάθησης (blended learning) που θα μετασχηματίσουν την εκπαιδευτική διαδικασία στις αίθουσες για να την καταστήσουν ενδιαφέρουσα, ελκυστική, διασκεδαστική, αποτελεσματική, ελεύθερη από χρονικούς και γεωγραφικούς περιορισμούς, αυξάνοντας τελικά την προσέλευση και την ικανοποίηση των σπουδαστών. Κατά τον ίδιο τρόπο είναι εφικτή η ανάπτυξη και προσφορά ανοιχτών υπηρεσιών διά βίου μάθησης μέσω διαδικτύου για διαρκώς διευρυνόμενα ακροατήρια, εκπληρώνοντας έτσι μια βασικά συνιστώσα της κοινωνικής αποστολής του Ελληνικού Δημόσιου Πανεπιστημίου. Θεσμοί όπως ο ακροατής πανεπιστημιακών μαθημάτων [2] αξίζουν να αναδειχθούν και να αναβαθμιστούν με τη βοήθεια της τεχνολογίας.

Οικονομική κρίση και E-learning

Η προοπτική ενός πολύπλευρου «ψηφιακού ανοίγματος» με την ελεύθερη διάθεση υπηρεσιών και ψηφιακών υποδομών του Πανεπιστημίου προς την κοινωνία αποκτά αυξανόμενη κοινωνική αξία σε συνθήκες οικονομικής κρίσης και αυξημένης ανεργίας. Παράλληλα, ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη νέων εκπαιδευτικών υπηρεσιών εξ’ αποστάσεως ή υβριδικής μάθησης (blended learning) υψηλής ποιότητας οι οποίες θα απευθύνονται σε διαφοροποιημένα ακροατήρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό μπορεί να εξεταστεί ως πηγή ανεύρεσης πρόσθετων πόρων στην παρούσα δύσκολη οικονομική συγκυρία.

E-learning και Ελληνικό Πανεπιστήμιο

• Η παγκόσμια ζήτηση για υπηρεσίες ανώτατης εκπαίδευσης αυξάνει εκθετικά [3].
• Η εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση αποδεικνύεται ερευνητικά το ίδιο ή και πιο αποτελεσματική από την εκπαίδευση στην τάξη [4].
• Παραδοσιακά Πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο προσφέρουν εξ’ αποστάσεως εκπαιδευτικά και ερευνητικά προγράμματα, καθώς μεταπτυχιακοί και προπτυχιακοί φοιτητές στρέφονται όλο και περισσότερο προς ευέλικτες μορφές εκπαίδευσης εξ’ αποστάσεως [5].

Συνυπολογίζοντας τις παραπάνω τάσεις, καθώς και εθνικές ιδιαιτερότητες όπως η γεωγραφική διασπορά του Ελληνισμού ανά τον κόσμο, η τυπική και άτυπη τηλεκπαίδευση είναι επόμενο να αποτελεί βασικό πυλώνα της αναπτυξιακής πολιτικής όλων των Ελληνικών Πανεπιστημίων. Προκειμένου το Πανεπιστήμιό μας να διακριθεί σε παγκόσμιο επίπεδο είναι κρίσιμο στην αξιολόγηση και τον σχεδιασμό υπηρεσιών και προγραμμάτων του να συνυπολογιστεί και να αποτιμηθεί η έως τώρα διεθνής εμπειρία. Η πλατφόρμα ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης ανοιχτού λογισμικού e-class πρέπει να αξιοποιηθεί αλλά ως ένα τμήμα της συνολικής στρατηγικής e-learning του πανεπιστημίου. Η συνάντηση της εκπαιδευτικής τεχνολογίας με τις θεωρητικές επιστήμες μπορεί υπό προϋποθέσεις να οδηγήσει στην αναγέννηση και αναζωογόνηση κλάδων όπως η φιλοσοφία, η φιλολογία και η θεολογία και να τις καταστήσει «εξαγώγιμες» υπηρεσίες γνώσης.

Το παρόν μοντέλο διεξαγωγής τηλεκπαίδευσης σε εικονικά περιβάλλοντα μάθησης (virtual learning environments – vle) ή περιβάλλοντα διαχείρισης μάθησης (learning management systems – lms) γνωστό και ως e-learning 1.0 συμπληρώνεται από τις καινοτόμες εκπαιδευτικές εφαρμογές

• εργαλείων του συνεργατικού διαδικτύου (web 2.0),
• τρισδιάστατων εικονικών κόσμων (3d virtual worlds),
• κινητής μάθησης (m-learning) και
• άτυπης μάθησης (informal learning) μέσω κοινωνικών δικτύων (social networks) αλλά και
• της παιγνιώδους μάθησης (game-based learning).

Όλα τα παραπάνω συνθέτουν ένα πλαίσιο ανάπτυξης ανοιχτής διά βίου μάθησης 2.0 (open e-learning 2.0) το οποίο μπορεί να ανταποκριθεί στις εκπαιδευτικές ανάγκες της μετά-βιομηχανικής κοινωνίας του 21ου αιώνα που ζούμε.

Αξιότιμε κύριε Καθηγητά,

Εκτιμώ ότι ο έγκαιρος και ορθός συνυπολογισμός του δυναμικού του ανοιχτής διά βίου μάθησης 2.0 τόσο στην ανάπτυξη και βελτίωση των διοικητικών υπηρεσιών όσο και της εκπαιδευτικής και ερευνητικής διαδικασίας του Πανεπιστημίου Πατρών με την αξιοποίηση του υψηλού επιπέδου υπηρετούντος προσωπικού μπορούν να καταστήσουν το Πανεπιστήμιό μας σε ορατό χρονικό διάστημα σε πρωτοπόρο. Προς αυτή την κατεύθυνση θα ήθελα να διατυπώσω τα παρακάτω συγκεκριμένα ερωτήματα.

α. Ανοιχτό Πανεπιστήμιο και Ανοιχτή Εκπαίδευση

1. Προς ποιο κοινό εκτιμάτε ότι πρέπει να είναι ανοιχτό το Ελληνικό Δημόσιο Πανεπιστήμιο και με ποιους συγκεκριμένους τρόπους;
2. Πως θα αντιμετωπίζατε την ενθάρρυνση ελεύθερης διάθεσης ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού προς κάθε ενδιαφερόμενο όπως π.χ. μέσω της πλατφόρμας eclass;
3. Ποια η θέση σας για την χρήση αδειών Creative Commons [6] στο Πανεπιστήμιο;
4. Πως αντιμετωπίζετε πρακτικές ζωντανής μετάδοσης ή και καταγραφής πανεπιστημιακών παραδόσεων και αναρτήσεως τους στο Διαδίκτυο κατά τη διεθνή πρακτική του YouTube Edu [7] Academic Earth [8];
5. Πιστεύετε ότι το Πανεπιστήμιό μας θα έπρεπε να εξετάσει την συμμετοχή του σε ακαδημαϊκά δίκτυα που προάγουν την ανοιχτή εκπαίδευση όπως το Open Courseware Consortium [9];
   
   β. Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Διά Βίου Μάθηση
   .
6. Εκτιμάτε ότι το Πανεπιστήμιό μας πρέπει να αποκτήσει μια στρατηγική αξιοποίησης της εκπαιδευτικής τεχνολογίας και e-learning για την βελτίωση των υπαρχόντων υπηρεσιών και την ανάπτυξη νέων;
7. Δεδομένου ότι πάνω από 2 εκατομμύριο Έλληνες διαθέτουν παρουσία σε κοινωνικά δίκτυα [10] εκτιμάτε ότι το Πανεπιστήμιό μας χρειάζεται να αποκτήσει στρατηγική αξιοποίησης των κοινωνικών δικτύων;
8. Πόσο σημαντική θεωρείτε την καλλιέργεια μιας ανοιχτής κουλτούρας ελεύθερης, συνεργατικής και ομότιμης μάθησης μεταξύ των μελών της Πανεπιστημιακής κοινότητας ως κρίσιμη δεξιότητα στον 21^ο αιώνα [11] ; Πως πιστεύετε ότι μπορούμε να κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση με την βοήθεια της εκπαιδευτικής τεχνολογίας;
9. Δεδομένης της ταχύτητας παραγωγής νέας γνώσης και της ανάγκης τακτικής επικαιροποίησης και εμπλουτισμού των δεξιοτήτων όλων μας [12], πιστεύετε ότι χρειάζεται μια νέα δομή για να υλοποιεί την εσωτερική εκπαίδευση και διά βίου μάθηση του προσωπικού όλων των βαθμίδων του Πανεπιστημίου όπως π.χ. μια διεύθυνση εκπαίδευσης ή ένα κέντρο εκπαιδευτικής αριστείας κατά τα διεθνή πρότυπα;

Με τιμή και ειλικρινές ενδιαφέρον,

Υ.Γ.

Το παρόν γράμμα απηχεί προσωπικές απόψεις.
Πρόσθετο υλικό, παραπομπές, πληροφορίες και δημόσια συζήτηση για τις πρυτανικές εκλογές στο Πανεπιστήμιο Πατρών διεξάγεται στο twitter στο hashtag #upatras